pascal giriş

Örneklerle Turbo Pascal'i ve Pascal dilini ögrenmege calisalim.

E?er Turbo Pascal 7.0 sisteminizde yüklü de?ilse program? Buradan indirebilirsiniz.

Kodumuzu iki türlü yazabiliriz.Birinci yöntem kodu Not Defteri gibi bir
programda yazip kaydettikten sonra derleyici ile derlemek.Ikinci yöntem
ise Turbo Pascal'in editörünü kullanarak kodu yazip derlemek.Eger
elinizde bu derslerin yazili dökümü varsa ikinci yöntemi
kullanabilirsiniz.Eger derslerin yazili dökümü yoksa,onlari bilgisayar
ortaminda okuyup farkli bir Windows programiyla yazmaniz daha kolay
olacaktir.Çünkü Turbo Pascal'in orijinal editörü Dos ortaminda
çalisiyor ve buda size çok vakit kaybettirebilir.Yinede her sartta
birinci yöntemi öneririm.Böylece ikide bir Windows'tan çikmaniza gerek
kalmaz.

Pascal Kaynak Kodlarinin(Derlenmemis) uzantisi ".pas"dir.Turbo Pascal
degisik uzantili dosyalari derleyebilir(Pascal kodu içermek
sartiyla),fakat ".pas" uzantisi yayginlik kazanmis ve benimsenmistir.Bu
yüzden Windows'a .pas uzantisini tanitmamiz gerekebilir.Notepad ile bir
seyler yazip 1.txt ismi ile kaydedin.Daha sonra bunu Yeniden
Adlandirarak(Rename) .txt yerine .pas yazin.Dosya türünü degistirmek
istiyor musunuz diyaloguna Evet cevabini verdikten sonra dosyayi çift
tiklayin "Birlikte Aç" penceresi açilacaktir.Dosya tanimina Pascal
Kaynak Kodu yazin.Program listesinden de Notepad'i bulup seçin."Bu
dosyayi açmak için her zaman bu programi kullan" kutusunun seçili
olduguna dikkat ederek "Tamam" butonuna basin.Böylece bilgisayariniz
.pas uzantili dosyalara ne isim verecegini ögrenmis olur.

Baslat(Start)-->Çalistir(Run) ile çikan kutucuga notepad
yazin.Böylece Windows'un klasik Not Defteri programi
çalisacaktir.Asagidaki kodu yazin.

Program ilk;
begin
end.


Bu kodu ilk.pas olarak Masaüstü(Desktop)'ne kaydedin.Daha sonra tüm
klasör pencerelerini kapatip.Masaüstünde iken Baslat-->Çalistir
deyip kutucuga tpc ilk.pas yazin.

Turbo Pascal Version 7.0 Copyright (c) 1983,92 Borland International
ILK.PAS(3)
3 lines, 1472 bytes code, 668 bytes data.
yazisini görürseniz programiniz derlenmis demektir.Masaüstünde ilk
programiniz olan Ilk.exe bulunuyorsa basardiniz demektir.Eger bu
asamaya gelemediyseniz korkarim daha önceden bir hata
yapmissiniz.Kurulum yazisini tekrar inceleyin.
Ilk.exe'yi hevesle çalistirdiniz ama bir sey olmadi degil mi?Olmamasi
çok dogal çünkü programin sadece ismi,basi ve sonu var.Ama hiçbir islem
yok.Bu arada yapilacak islemler begin ile end komutlari arasina
yazilir.End komutunun sonundaki nokta(.) ise programin bittigini
gösterir.Unutmayin bir programda birden fazla begin ve end
bulunabilir.Programi bitiren end nokta ile program içerisindeki endler
ise noktali virgül(; ) ile sonlandirilmalidir.
Genelde pascal kod satiri noktali virgül(; ) ile sonlandirilir.Fakat
bazi istisnai kodlarda noktali virgül kullanilmaz.Bunlar begin,repeat
gibi degisik sekilde sonlandirilan komutlardir.Endise etmenize gerek
yok zamani gelince her seyi daha net anlayacaksiniz.
Yukaridaki kodu yorumlamak gerekirse "Program ilk;" satiri programin isminin ilk oldugunu bildirir."begin" komutu programin baslangicini "end" komutu ise programin sonunu belirtir.
Write / Writeln


Programlamanin en genel amaci kullanicidan bazi degerleri alip birtakim
-önceden programci tarafindan belirlenmis- islemlerden geçirilip
sonuçta bulunan degeri ekrana yazmak oldugu için her programlama
dilinde kullanicidan veri alma ve ekrana veri yazma deyimleri vardir.
Pascal'da kullanicidan read ya da readln komutlariyla veri alinir ve
ekrana write ya da writeln komutlariyla yazilir.

Write/Writeln:

Ekrana bir seyler yazmak için kullanilir. Bu sey sabit bir yazi
olabilecegi gibi bir degisken de olabilir. Bu durumda degiskenin
kendisinin adi degil, degeri yazilir. Ya da direkmen bir islemin sonucu
da yazdirilmak istenebilir. Hatta bunlardan iki ya da daha fazlasini da
birlikte yazdirabiliriz. Ilk önce ekrana sabit bir yazi (yazi diyoruz
ama sayi ya da isaret de olabilir) yazdirmak için kullanimina bakalim.
Bu durumda Write(ifade); gibi kullanilir. ifade yerine iki apostrof
isareti arasinda bir seyler yazilabilir. Örnegin
write('underground.catsboard.com'); gibi. writeln(underground.catsboard.com) gibi degil! Çünkü underground.catsboard.com

Proram uygulama01;
uses crt;
begin clrscr;
writeln('underground ');
write('Web Sitesi:');
writeln('underground.catsboard.com');
write('E-mail adresi: speedinboy@gmail.com');
readln;
end.


Bu program her zaman ayni sonucu verir. Burada belki fark etmissinizdir
write ile writeln'in farkini. Write istenen ifadeyi yazip en sonunda
bekler, writeln ise bir alt satirin basina gider ve orada bekler.
Bekler dedigim sey imleçtir. Siz yazi yazarken yanip sönen o seye imleç
denilir ve Pascal'da bir sey yazmak istediginizde imlecin bulundugu
yerden itibaren yazilir. Ekranin istedigimiz bir yerine yazi yazdirmayi
da anlatacagiz. write ve writeln komutlarinda bir degil de birden fazla
ifade de verebilirsiniz:

Program uygulama02;
uses crt;
begin clrscr;
writeln('underground FORUM');
writeln('Benim sitem:','underground.catsboard.com');
readln;
end.


..gibi. Gerçi burada pek isimize yaramiyor. Direkt olarak da
yazdirabiliriz. Simdi de bir degiskenin degerini yazdiralim. Bunu da
write(degisken); seklinde yapariz. Eger write(degisken1, degisken2,
degisken3); seklinde 3 adet degiskeni yazdirirsak hepsi ard arda ve
bosluk birakilmadan yazilir. Örnek:

program uygulama03;
uses crt;
var
ad, site: string;
sayi, karesi:longint;
begin clrscr;
sayi:=13;
karesi:=sayi*sayi;
ad:='underground FORUM2';site:='underground.catsboard.com2';
writeln(ad);
writeln('web sitesi ', site);
writeln(sayi,'->', karesi);
readln;
end.

Gördügünüz gibi sabit ifade ile degisken de ayni write komutuyla
kullanilabiliyor. Bu arada write('web sitesi ',site); ile write('web
sitesi ', site); komutunun Pascal için hiçbir farki yoktur. Yani -ilk
baslarda da anlattigim gibi- Pascal'da bosluklar önemli degildir
(tirnak içindekiler hariç). Mesela a:=b+c; ya da a := b + c;
yazabilirsiniz. Bu sizin keyfinize kalmis. Ikisi de ayni isi apar. Hatta

a:=
b
+
c;

olarak 4 satir halinde yazsaniz da ayni isi yapar ve hiçbir hata olmaz.
Bir de write komutuyla bir islem de yaptirabilirsiniz. Mesela
yukaridaki programda karesi degiskenini kullanmadan programi söyle
yazabiliriz:

program uygulama04;
uses crt;
var
ad, site: string;
sayi:longint;
begin clrscr;
sayi:=13;
ad:='underground3';
site:='underground.catsboard.com3';
writeln(ad);
writeln('web sitesi ', site);
writeln(sayi,'->',sayi*sayi);
writeln('15 x 3 = ', 15*3);
readln;
end.


Programa bir writeln daha ekledik. Gördügünüz gibi writeln komutuyla
islemin sonucunu da yazdirabiliyoruz. Bunu da inceleyin. Eger write ile
bir sayi yazdiracaksaniz sayilara özel olarak write(82); ile
write('82'); ayni isi yapar ve sorun çikartmaz. Ama
write('Sanal-Casus'); ile write(Sanal-Casus); ayni degildir.
Birincisinde ekrana Cennet yazar ama ikincisinde Cennet adli bir
degiskenin olup olmadigina bakar, eger varsa degerini ekrana yazar,
ancak böyle bir degisken daha önceden (var etiketi ile) tanimlanmamissa
program çalismaz. Onun için tirnaklara dikkat edin bir degisken adi degildir (ve olamaz da..). Bununla ilgili küçük bir uygulama yapalim: