Özbekistan Müziği

Özbekistan Müziği

Kökeni göçebe Türk kabileleri olarak bilinen Özbek Halkı'nın zengin müzikal birikimi, ataları Doğu İran Kabileleri olan Tacik halkiyla yoğun bir etkileşim oluşturarak zaman içinde son derece karmaşık bir sanat düzeyine ulaşmıştır. Başlangıçta çesitli enstrümantal ve vokal melodiler kullanan Özbek müzisyenler, bu yapilardan daha geniş ve bütünlüklü yapıtlar ortaya çıkarmışlar ve bunları günümüze dek nesilden nesile aktarabilmişlerdir. Özellikle IX. yy.'dan sonra kurulan profesyonel müzik loncaları Özbek müziği için önemli bir köşe taşı niteliğindedir. Ciddi bir çalısma alanı olarak ortaya çıkan profesyonel müzisyenlik sayesinde Özbek makomu (makam) mükemmel bir düzeye ulaşmıştır. Makomlar, belli melodik dizilere bağlı kalınarak bestelenmiş bir çok vokal ve enstrümantal bölümden oluşan bütünsel yapılardır.

Özbek ve Tacik geleneksel müziğinde Fergana Vadisi'nde gördüğümüz yerel makomlar dışında, adlari Burzuk, Rost, Navo, Dugok, Segok, Irok olmak üzere altı ana makam bulunur Bu altılı makom sistemine Sakmak denir. Makomların birinci bölümü (muskilot) enstrümantal beş parçadan, ikinci bölümü ise (nasr) dört vokal bölümden oluşur. Vokal bölümlerin sözleri genellikle büyük Özbek ve Tacik şairlerden (Cami ve Sadi gibi) alımnmıştır. Özbek ve Tacik geleneksel müziğinde nefesli, telli ve vurmalı çalgıların çesitli kombinasyonlarindan olusan bir çok çalgı topluluğu türü vardir.

Özellikle vokal müzik geleneği İran etkisini açıkça içerse de özgünlüğünü yitirmemiştir ve bir dereceye kadar kulağımıza aşina, alabildiğine içli bir şarkı söyleme tarzı olarak karşımıza çıkar.

Kaynak : Muammer Ketencoglu